Maymun Çiçeği Virüsü: Nedir, Belirtileri Nelerdir ve Nasıl Bulaşır?

Maymun çiçeği virüsü, mpox olarak da bilinen ve kaşıntılı deri döküntüleri, ateş gibi belirtilerle ortaya çıkan bir hastalıktır. Covid-19 pandemisinin etkilerinin devam ettiği bir dönemde, bu viral hastalık Afrika’da pandemi ilanına yol açacak kadar yayılmıştır (Ağustos 2024). Deri döküntüsü, ateş, lenf düğümlerinde şişlik, kas ağrıları ve solunum problemleri gibi belirtiler gösteren maymun çiçeği virüsü, hem insandan insana hem de bazen hayvanlardan bulaşabilen bir virüstür. Özel bir tedavisi olmayan bu hastalıkta kullanılan ilaçlar, semptomları hafifletmeye yöneliktir.

Maymun Çiçeği Virüsü Nedir?

Maymun çiçeği virüsü, çoğunlukla orta ve batı Afrika'da görülen, Ortopoksvirüs cinsine ait bir virüstür. İnsanlara genellikle enfekte bir kişi veya hayvanın deri lezyonları ya da vücut sıvılarıyla doğrudan teması sonucu bulaşan zoonotik bir hastalıktır. Ateş, baş ağrısı, lenf bezlerinde şişme, kas ağrısı ve yorgunluk gibi belirtilerle kendini gösterir. Tipik olarak yüz, eller, ayaklar ve ağızda başlayıp, içi sıvı dolu lezyonlara dönüşen döküntüler, virüsün en belirgin özelliğidir.

Mpox virüsü, çiçek hastalığına neden olan variola virüsü ile aynı virüs ailesine mensup olmasına rağmen, etkileri genellikle daha hafiftir ve nadiren ölümle sonuçlanır. Hastalığın adında "maymun" geçmesine rağmen, kaynağı bilinmemektedir. Ancak Afrika'da bulunan kemirgenler ve insan olmayan primatların (örneğin maymunlar) virüsü taşıdığı ve insanlara bulaştırabildiği bilinmektedir.

İlk insan vakası 1970 yılında kaydedilmesine rağmen, dünya bu virüsü 2022’deki salgınla birlikte tanımıştır. Genellikle 2-4 hafta süren ve kendi kendine iyileşen bir hastalıktır. Yaygın belirtileri arasında ateş, kaşıntılı deri döküntüsü, lenf düğümlerinde şişme ve halsizlik yer alır. Ancak bazı vakalarda hastalık daha ağır seyredebilir.

Maymun Çiçeği Virüsü Nasıl Bulaşır?

Maymun çiçeği virüsü, enfekte bir kişiyle öpüşme, cinsel temas gibi ten tene temas, damlacıklar yoluyla yakın mesafede uzun süreli yüz yüze konuşma, virüslü kişinin kullandığı giysi, çarşaf gibi eşyaların teması yoluyla bulaşabilir. Hayvanlardan ise enfekte olmuş hayvanın derisine dokunma, ısırılma, sıvılarına veya atıklarına temas yoluyla bulaşabilir. Mpox virüsünün daha çok sincap, sıçan ve fare gibi küçük yabani hayvanlardan insanlara bulaştığı bilinmektedir.

Maymun Çiçeği Virüsü Belirtileri Nelerdir?

Maymun çiçeği virüsünün belirtileri arasında döküntü, ateş, boğaz ağrısı, lenf düğümlerinde şişme, baş ağrısı ve kas ağrıları yer alır. Döküntüler genellikle yüz bölgesinde başlar ve avuç içi, ayak tabanları da dahil olmak üzere vücuda yayılır. Bu döküntüler, ağrılı olabilen kırmızı şişlikler şeklinde başlar, daha sonra içi irin dolu kabarcıklara dönüşür ve sonunda kabuklanarak düşer. Bu süreç genellikle iki ila dört hafta sürer ve döküntüler tamamen iyileşene kadar virüs bulaştırıcıdır.

Maymun Çiçeği Virüsü Nasıl Teşhis Edilir?

Maymun çiçeği virüsünün teşhisi, ciltteki lezyonlardan alınan örneklerle yapılan PCR testiyle konur. Eğer ciltte yara oluşmadıysa, anal veya rektal sürüntü de alınabilir. Ayrıca, bağışıklık sisteminizin antikor üretip üretmediğini belirlemek için kan testi de yapılabilir.

Maymun Çiçeği Virüsünden Nasıl Korunulur?

Virüs konusunda sistematik gözlemler ve yeni vakaların hızlı tespiti, salgının kontrolü için önemlidir. Virüse karşı korunmak için çiçek hastalığı aşısı olmak, belirtileri gösteren kişilerden uzak durmak ve kişisel hijyen kurallarına dikkat etmek gereklidir. Virüsün bulaşabileceği hayvanlardan uzak durmak da önemlidir.

Maymun Çiçeği Virüsünün Tedavisi Nasıl Yapılır?

Maymun çiçeği virüsüne özel bir tedavi bulunmamaktadır. Ancak çiçek hastalığına karşı geliştirilen antiviral ilaçlar kullanılabilir. Tedavi, hastalıktan kaynaklanan ağrı ve yaraları hafifletmeye yönelik olup, semptomları kontrol altına almayı amaçlar. Belirtiler gösterdiğinizde bir sağlık kuruluşuna başvurarak erken tedavi almak önemlidir.

Maymun Çiçeği ve Su Çiçeği Hastalığı Arasındaki Farklar

Mpox virüsü, bir ortopoks virüsü olup, suçiçeği ise bir uçuk virüsüdür. Suçiçeği daha bulaşıcıdır ve daha hızlı yayılırken, mpox virüsünün iyileşme süresi 2-4 hafta arasında değişir.

Sık Sorulan Sorular

• Maymun çiçeği virüsü öldürür mü? Mpox virüsü genellikle hafif seyreder, ancak nadiren ölümle sonuçlanabilir. Erken tedavi, iyileşme şansını artırır.
• Maymun çiçeği virüsü ne kadar sürede iyileşir? Genellikle iki ila dört hafta içinde iyileşir. Döküntüler kabuklanıp düşene kadar virüs bulaştırıcıdır.
• İnsandan insana bulaşma riskini azaltmak için neler yapılmalı? Enfekte kişilerle yakın temastan kaçınmak, izole edilmelerini sağlamak önemlidir.